එෆ්බීඅයි, මොසාඩ් දැඩි අවධානයකින් ලු
ඉරානයේ ආධාර ඇති ඩොලර් මිලියන 529 ක් වැය කොට, මෙගාවොට් 120 ක ජල විදුලි උත්පාදන ධාරිතාවයකින් යුක්තව ඉදිකෙරුණු උමාඔය (Uma Oya) බහුකාර්ය සංවර්ධන ව්‍යාපෘතිය විවෘත කිරීමට එක්දින නිල සංචාරයක් සඳහා අප්‍රේල් 24 දින එහි ජනපති ඊබ්‍රහිම් රයිසි මහතා ලංකාවට පැමිණීමට නියමිත ය.
ඉරාන ජනාධිපතිවරයාගේ ආරක්‍ෂාව පිළිබඳ විශේෂ සාකච්ඡාවක් ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශයේ ලේකම් ජනරාල් කමල් ගුණරත්න මහතාගේ ප්‍රධානත්වයෙන් ඊයේ (17) පැවැත්විණි. ඊට සමගාමීව මත්තල ගුවන් තොටුපළට ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශයේ නිලධාරීන් පිරිසක් ගොස් තිබිණි.
රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික ආරංචි මාර්ගවලට අනුව, ඉරාන ජනාධිපතිවරයාගේ සංචාරය පිළිබඳව එක්සත් ජනපද එෆ්බීඅයි මෙන්ම ඉරාකයේ මොසාඩ් ද දැඩි අවධානයෙන් සිටී.
ජනාධිපති රයිසිගේ සංචාරය පිළිබඳ ප්‍රකාශය පැමිණෙන්නේ ඉරානය පුපුරණ ද්‍රව්‍ය ඩ්‍රෝන යානා දියත් කර ඊශ්‍රායලයට මිසයිල ප්‍රහාර එල්ල කිරීමෙන් දින දෙකකට පසුව ය. ඊශ්‍රායල භූමියට එල්ල කළ පළමු සෘජු ප්‍රහාරය මෙය යි. එය පුළුල් කලාපීය ගැටුමක තර්ජනය මතු කළ ප්‍රතිප්‍රහාරයකි.
2008 අප්‍රේල් මාසයේදී එවකට ජනාධිපති මහමුද් අහමදිනෙජාඩ්ගේ සංචාරයෙන් පසු ඉරාන ජනාධිපතිවරයෙකු ශ්‍රී ලංකාවට පැමිණෙන පළමු අවස්ථාව මෙයයි.
උමාඔය ව්‍යාපෘතිය මුලින් නිම කිරීමට නියමිතව තිබුණේ 2015 වසරේදී ය' එක්සත් ජනපදය ඉරානයට ආර්ථික සම්බාධක පැනවීමෙන් පසු මෙන් ම ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික අර්බුදය හේතුවෙන් ව්යාපෘති චක්‍රයේ මුහුණ දුන් අනපේක්ෂිත නිකුත් කිරීම් සහ අරමුදල් ප්‍රශ්නය හේතුවෙන් කිහිප වතාවක්ම ප්‍රමාද විණි.
උමාඔය ව්‍යාපෘතිය ආරම්භ කෙරුණේ 2010 දී ය. මේ කටයුත්ත වෙනුවෙන් ඉරාන රජයෙන් ණය ආධාර වශයෙන් අරමුදල් ලැබීමට නියමිතව තිබුණි. කෙසේ වෙතත්, සම්බාධක පැනවීමට පෙර ඉරානය ඩොලර් මිලියන 50 ක් ලබා දීමට සමත් විය. සම්බාධකවලින් පසු ශ්‍රී ලංකාවට වියදම දැරීමට සිදු විණි.
කිලෝමීටර් 23 ක උමං මාර්ගයක් හරහා පොළව යට පිහිටි ටර්බයින දෙකක් දක්වා ගෙන ඒමට පෙර වේලි සහිත ජලාශ දෙකක ජලය ගබඩා කිරීම සහ මෙගාවොට් 120 ක ධාරිතාවකින් යුත් ජල විදුලිය උත්පාදනය කර ජාතික විදුලිබල පද්ධතියට එක් කිරීම මෙම ව්‍යාපෘතියට ඇතුළත් වේ.
විදුලි උත්පාදනයෙන් පසු යල සහ මහ අස්වනු දෙකෙහිම පැරණි සහ නව කුඹුරු අක්කර 20,000 කට ජලය ලබා දෙමින් ජලාශ තුනකට ජලය ගෙන ඒමට අපේක්ෂා කෙරේ.
ඉදිකිරීම් සඳහා වන අවබෝධතා ගිවිසුම (MOU) 2007 දී දෙරට අතර අත්සන් කෙරුණකි. ශ්‍රී ලංකා කැබිනට් මණ්ඩලය විසින් විධායක නියෝජිතායතනය, ශ්‍රී ලංකාවේ වාරිමාර්ග හා ජල කළමනාකරණ අමාත්‍යාංශය (MOIWM) සහ GOSL සහ ඉරාන අතර ගිවිසුම් ගිවිසුම ක්‍රියාත්මක කිරීම අනුමත කරන ලදී. FARAB බලශක්ති සහ ජල ව්යාපෘති (FC).
2010 මාර්තු 15 වැනි දින ව්‍යාපෘතිය ආරම්භ කරන විට ව්‍යාපෘතිය අවසන් කිරීමට නියමිත දිනය වූයේ 2015 මාර්තු 15 වැනි දා ය. නමුත් අනපේක්ෂිත ලෙස ප්‍රධාන ධාවන උමඟට ජලය ඇතුළු වීම නිසා කාලසටහන අවසන් කිරීමේ දිනය 2020 දෙසැම්බර් 31 දක්වා දීර්ඝ කරන්නට සිදු විය.